Piotr Strzela ? Chmelnik 1570 ? 1600

W latach 1512 ? 1600 panami w Szymiszowie byli przedstawiciele rodu Strzela-Chmelik z Obrowca (Oberwitz).
Pierwszym właścicielem wsi był Jan Strzela ? Chmelik zwany Oberwitzki, żonaty od 1491 r. z Maruszą, córką Johanna von Dresky z Magnuszowic (Gross Mangersdorf) w księstwie niemodlińskim.
Jan Strzela ? Chmelik był w latach 1512 ? 1538 kanclerzem księstwa opolsko ? raciborskiego i właścicielem Szymiszowa. Zmarł w 1538 r.
Małżeństwo Strzela-Chmelik dochowało się czwórki dzieci:
? Regina żona Johanna jun. von Pogarell (Pogorzela),
? Mikołaj późniejszy dziedzic Szymiszowa (Schimischow),
? Stefan i Zygmunt, którzy pozostali w Obrowcu (Oberwitz).
Mikołaj Strzela-Chmelik po śmierci ojca odziedziczył Szymiszów (Schimischow), Kalinów (Kalinow), Ligotę Samborową (Tschammer Ellguth), Suchą (Suchau) i Otmice (Ottmütz). Był żonaty z Małgorzatą, córką Nikolausa von Pueckler z Grodziska (Grodisko) koło Strzelec Wielkich (Gross Strehlitz), której w 1538 r. zapisał wiano w wysokości 1000 guldenów oraz całe zboże ze swoich posiadłości. Umowa ta stanowiła, że w przypadku śmierci jej męża i powtórnego wyjścia za mąż musi opuścić posiadłość, zatrzymując jedynie połowę majątku ruchomego i 8 % czynszu. Żona Mikołaja przystała na te warunki.
Mikołaj Strzela-Chmelik zmarł w 1560 r. Pozostawił trzech synów: Piotra, Jana i Jerzego, którzy podzielili między sobą majątek.
? Jan dostał Kalinów, ożenił się w 1563 r. z Ewą Proszkowską z Prószkowa (Proskau), a po jej śmierci powtórnie się ożenił 15 czerwca 1581 r. z Sabiną von Donat. Zmarł w roku 1594. Pozostawił troje dzieci: Sabinę, Jana jun. i Kaspra, którzy wspólnie rządzili Kalinowem.
? Jerzy otrzymał Otmice (Ottmütz) i Ligotę Samborową (Tschammer Ellguth).
? Piotr otrzymał Szymiszów (Schimischow), część Suchej (Suchau) i Rozmierzy (Gross Rosmiers). Żonaty od 1567 r. z Zuzanną, córką Georga Zyrowskiego z Żyrowej (Zyrowa), która w posagu mu wniosła 2 tyś. talarów śląskich.
Piotr Strzela-Chmelik 21 lipca 1570 r. kupił od Johanna Nawoya z Dolnej (Dollna) ? Dziewkowice (Schewkowitz), Rozmierkę (Klein Rosmiers), Jędrynie (Gendrynia) i Kosice (Koschütz). W 1581 r. Piotr Strzela-Chmelik nabył nieistniejącą dziś wieś Gorzowy, młyn należący do Bukowskiego oraz dokupił część posiadłości w Suchej (Suchau), której został całej właścicielem. W 1596 r. nabył od synów swojego brata, za 8,5 tyś. Talarów, wieś Kalinów (Kalinow).
Piotr Strzela-Chmelik zmarł 8 stycznia 1600 r. pozostawiając jako dziedziczkę wszystkich posiadłości córkę Ludmilę, która była zamężna z Janem von Krzydlowskym i ze swą żoną ufundował w roku 1607 protestancki kościół w Szymiszowie.
Po Piotrze Strzeli-Chmelniku pozostała płyta nagrobna, która jest z jedną z najciekawszych płaskorzeźb nagrobnych na naszym terenie. W kruchcie suskiego może zobaczyć wmurowaną w ścianę płytę z dawnego grobowca. Postać zmarłego pokazana jest w pełnym rynsztunku (w zbroi i oporządzeniu), jaki musiał używać za życia.
Na krawędzi płyty widnieje napis w dialekcie czesko-morawskim:

LETHA PANE MDC W P[B]YRWNI SOBOTV PO TRZECH KRALICH
GEST W PANV VSNV(L) VROZENY PAN PETR STRZELA
Z WYRCHV S KORVNY POLSKE GEHO WIEKV W XL ROKV
GEHOZ DVSSY PAN BVOH RACZ MILOSTIV BYTI

Roku Pańskiego 1600 w pierwszą sobotę po Trzech Królach
zasnął w Panu urodzony Pan Piotr Strzela
z Wierzchu w Królestwie Polskim w wieku 40 lat.
Nad Jego duszą niech Pan Bóg będzie miłosierny.
(Tłumaczenia dokonał dr Roman Stelmach.)

Pierwsza sobota po Trzech Królach w roku 1600 wypadała 8 stycznia. Napis jest niejasny, że gdyby przyjąć go za prawdziwy, wówczas Piotr Strzela musiałby ożenić się w wieku 7 lat...
Piotr Strzela-Chmelnik jak już wspomniano wyżej był żonaty od 1567 r. z Zuzanną, córką Georga Zyrowskiego z Żyrowej (Zyrowa).
Wynika z tego, że ożenić musiałby się w wieku 7 lat. Nawet na ówczesne warunki kontraktowych małżeństw byłoby to czymś niesłychanym. Piotr Strzela, kiedy zmarł, musiał mieć przynajmniej 53-54 lata.
Po przeanalizowaniu wszystkich znanych informacji można przyjąć, że wykonawca kamienia pomylił się podczas pracy lub nie znał dokładnego wieku zmarłego.
Mógł przestawić litery i zamiast rzymskiej cyfry "LX" (60), wpisał "XL"(40). Istnieje też możliwość, że napis oznacza rok urodzenia ? 1540. Wtedy Piotr Strzela zmarłby w wieku 60 lat i w związek małżeński wszedłby w wieku lat 27.
Płyta została wykonana z piaskowca, o wymiarach 180x90 cm, przez anonimowego rzeźbiarza określanego jako Mistrz Płyty Dluhomila ? nazywanego tak od płyty będącej jego największym osiągnięciem artystycznym. Natomiast Tadeusz Chrzanowski po wnikliwej analizie prac artysty, określił, że autorem płyty w suskim kościele może być jeden z jego uczniów lub naśladowców.

Według legendy potomkowie rodu Strzelów przybyli na Górny Śląsk około XIII w. z Moraw lub Czech, a mieli pochodzić z Austrii, gdzie nazywali się Pochner. Takie nazwisko nosili bracia Johann i Heinrich von Pochner, a potomek jednego z nich Piotr (Petrus) był nazywany ?Strzalin? ? Petrus von Pochner Strzalin genannt. Jeden z braci, prawdopodobnie protoplasta rodu Strzelów śląskich i Strzałów polskich, nazwany został później ?Strzalin?. Pochnerowie używali herbu zwanego w Polsce Kotwicz. Przekazy mówią, że Piotr Strzalin miał brać udział w bitwie pod Grunwaldem po stronie króla polskiego Władysława Jagiełły. Według innej wersji pochodzili oni z Łużyc, skąd w XIII w. przybyli na Śląsk. Wcześniej mieli się osiedlić w Strzeleczkach, skąd mieli wziąć nazwisko. Przydomek Chmelik był używany w XV i XVI wieku przez jedną mocno rozgałęzioną linię Strzelów, herbu zwanego w Polsce Kotwicz II. Herb ten miał czerwony pionowy pas w kształcie słupa, belki, na białym lub srebrnym polu i trzy strusie pióra w hełmie. Przydomek Chmelik miał się wywodzić od kręconych niczym chmiel włosów przedstawicieli tej linii rodu. Siedzibą rodu był Obrowiec (Oberwitz) koło Krapkowic (Krappitz), stąd często byli oni nazywani Oberwitzkimi. Inne linie rodu posiadały inny przydomek, jak: Schilhan, Milawanski, Dzielawski itp. Inni Strzałowie używali nazwiska Strol, Stral, Strel.
Ród ten dzielił się na kilka gałęzi i był mocno rozbudowany. Dzięki dobrej gospodarce i umiejętnie zawieranym małżeństwom ród Strzela-Chmelik szybko zdobył uznanie i mocne wpływy na Śląsku.

Opracował: Piotr Smykała
Bibliografia:
Duda H., Sucha. Z dziejów miejscowości i parafii, Opole 2007
http://www.strzelecopolski.pl/najemnik-z-irokezem
Sękowski R., Herbarz szlachty śląskiej tom V, Katowice 2007
Smykała P., Rozmierz 1256 ? 2006, Opole 2006
Smykała P., Szymiszów. Wieś i kościół 1607 ? 2007, Opole 2007