Dokładnie 100. lat temu w niedzielę 20 marca 1921 r. na Górnym Śląsku odbył się Plebiscyt.
Mieszkańcy mieli zdecydować poprzez głosowanie czy oddać głos za Niemcami czy Polską.
Po zakończeniu I wojny światowej w listopadzie 1918 r. wiele się zmieniło. Upadły mocarstwa Niemiec, Rosji i Austro-Węgier, co spowodowało nowy podział Europy.
Odrodziło się wiele państw, w tym Polska.
Po pokoju wersalskim i śląskich powstaniach z lat 1919 i 1920 o podziale Górnego Śląska miał zadecydować plebiscyt zaplanowany na dzień 20 marca 1921 roku.
Poprzedzała go wielka akcja propagandowa organizowana, tak po stronie polskiej, jak i niemieckiej.
W październiku 1919 r. powstało w Rozmierce pierwsze koło Towarzystwa Gimnastycznego Sokół, którym kierował Henryk Wójcik (1893–1961).
8 maja 1920 r. w Rozmierce (Rosmierka) odbyła się zabawa taneczna, podczas której właściciel karczmy Aleksander Hartwig agitował na rzecz Niemiec.
Za to otrzymał później gratyfikację w wysokości 3 tys. marek. Natomiast w Suchodańcu (Sucho-Danietz) zawiązała się lokalna grupa niemieckiego Związku Wiernych Ojczyźnie Górnoślązaków (Verband Heimattreuer Oberschlesien), która podczas zabawy 22 sierpnia 1920 r. sprzedawała towary i wyroby po niskich cenach, co przysporzyło im wielu sympatyków.
Mieszkańcy okolicznych wiosek należeli do parafii Rozmierz, gdzie proboszczem był Joseph Dwucet (1879–1948).
Obok pracy duszpasterskiej zajmował się działalnością kulturalno-społeczną.
W Rozmierzy (Rosmierz) utworzył kółko teatralne, Towarzystwo św. Jacka, opiekował się miejscowym Gniazdem Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”.
Był dyrygentem i prezesem chóru parafialnego. Uczestniczył w manifestacjach patriotycznych w Kadłubie, Osieku i Rozmierzy.
Mimo że biskup nakazywał nie wtrącać się do polityki, proboszcz wygłaszał patriotyczne kazania i nawoływał do głosowania za Polską.
Do agitacji politycznej wykorzystywał nawet konfesjonał. Był członkiem komitetu plebiscytowego na powiat strzelecki.
W okresie plebiscytowym na całym obszarze a także powiecie strzeleckim zrobiło się bardzo niespokojnie. Ludzie, a nawet całe rodziny były podzielone czy głosować za Polską czy też za Niemcami?
Najczęstszymi argumentami jak głosować, były:
Za Polską
• Mieszkańców regionu (Górny Śląsk) łączy duchowa wspólnota języka (dialekt śląski) i wiary (katolicyzm)
• Nie głosuj na Niemcy, ponieważ przez lata będą spłacać wojenne reparacje
• Niemcy są krajem niepewnym politycznie – walki wewnętrzne o wpływy
• Polska przeprowadzi reformę rolną, każdy zainteresowany dostanie ziemię
• Państwo Polskie zapewni Górnemu Śląskowi autonomię
• Pozostawiony Górny Śląsk w Polsce ze swoim przemysłem będzie najlepszym rozwiązaniem dla całego kraju
Za Niemcami
• Górny Śląsk powinien pozostać w granicach Niemiec, który należy już wiele dziesięcioleci do państwa niemieckiego
• Państwo niemieckie ma najlepszą gospodarkę w Europie, stabilną walutę, bardziej korzystny system podatkowy, o wiele lepszą opiekę zdrowotną i system emerytalny
• Niemcy mają wielki dorobek kulturalny i naukowy na tle Europy i świata
• Nie należy głosować na Polskę, bo to kraj niestabilny politycznie i gospodarczo
• Polacy toczą wojny na wschodzie, bądź na zachodzie
Plebiscyt był nadzorowany przez Międzysojuszniczą Komisję Rządzącą i Plebiscytową na Górnym Śląsku z siedzibą w Opolu (Oppeln).
Wyniki plebiscytu w Rozmierce (Rosmierka) były następujące:
Ze spisu ludności:
- urodzeni i zamieszkani - 482 osób
- urodzeni i niezamieszkani - 31 osoby
- zamieszkali nieurodzeni - 2 osoby
- razem 515 osoby
Liczba głosujących ogółem - 497 osób
- za Polską - 315 osoby
- za Niemcami - 181 osób
- unieważniono 1 głos
Po ogłoszeniu wyników plebiscytu z 2 na 3 maja 1921 r. podjęto decyzję do zbrojnej walki, nazywane w literaturze jako III powstanie śląskie bądź też wojną domową na Górnym Śląsku.
W tamtego okresu zachowała się urna do głosowania z Rozmierki, do której uprawnieni mieszkańcy oddawali głos.
Opracował:
Piotr Smykała